Trước tình trạng nuôi trồng thủy sản (NTTS) lồng bè phát triển ồ ạt, vượt xa về quy hoạch, từ năm 2015, tỉnh BR-VT đã có kế hoạch sắp xếp lại cơ sở NTTS lồng bè, đảm bảo phát triển bền vững. Tuy nhiên, sau 4 năm, việc sắp xếp lồng bè, ổn định vùng nuôi vẫn chưa xong.
 |
| Người dân thu hoạch hàu nuôi trên sông Mỏ Nhát (TX. Phú Mỹ). |
QUY MÔ NUÔI TĂNG 40 LẦN TRONG HƠN 10 NĂM
NTTS lồng bè hình thành vào năm 2007 trên sông Chà Và (xã Long Sơn, TP. Vũng Tàu). Vào thời điểm đó chỉ có khoảng 10 hộ nuôi. Nhưng hiện nay, theo báo cáo của Sở NN-PTNT, toàn tỉnh có đến 400 cơ sở lồng bè với 11.361 lồng nuôi, phân bổ ở 3 khu vực: sông Chà Và, sông Dinh và sông Mỏ Nhát. Như vậy, trong vòng hơn 10 năm qua, số lượng cơ sở nuôi thủy sản lồng bè đã tăng đến 40 lần.
Trước đà tăng nóng của nghề nuôi thủy sản lồng bè và những hệ lụy kéo theo, năm 2015, UBND tỉnh đã phê duyệt Quy hoạch chi tiết 1/2.000 khu nuôi lồng bè và nhuyễn thể hai mảnh vỏ trên địa bàn tỉnh đến năm 2020 (Quyết định số 167/QĐ-UBND). Việc xây dựng quy hoạch tuy muộn hơn so với thời điểm phát sinh nghề nuôi thủy sản lồng bè khoảng 8 năm nhưng có ý nghĩa quan trọng để định hướng sự phát triển bền vững đối với nghề này. Liên tiếp sau đó, UBND tỉnh đã 2 lần điều chỉnh quy hoạch: lần 1 là tháng 7/2017 và lần 2 là tháng 1/2019. Theo đó, ngoài khu nuôi trên sông Chà Và, BR-VT bổ sung thêm diện tích nuôi trên sông Dinh và sông Mỏ Nhát để đáp ứng nhu cầu nuôi ngày càng lớn của người dân.
Tổng 3 khu vực quy hoạch NTTS lồng bè có 125ha diện tích mặt nước (trước đây chỉ quy hoạch hơn 75ha). Cụ thể, diện tích tại tiểu khu 1 sông Chà Và thuộc địa bàn TP. Bà Rịa được quy hoạch 6,2ha. Tiểu khu 2, 3, 4, 5, 6 sông Chà Và thuộc địa bàn xã Long Sơn (TP. Vũng Tàu) có diện tích quy hoạch là 78,8ha. Sông Dinh (đoạn từ cầu Gò Găng đến cầu Cỏ May) có diện tích quy hoạch là 14,3ha. Khu vực sông Mỏ Nhát (TX. Phú Mỹ) có diện tích quy hoạch 25,7ha. Tỷ lệ diện tích lồng đặt so với diện tích mặt nước của các tiểu khu khoảng 31,3%.
 |
| Nuôi trồng thủy sản lồng bè phát triển ồ ạt, chưa theo quy hoạch. Trong ảnh: Người dân chăm sóc cá trên sông Chà Và. Ảnh: QUANG VŨ |
Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, mới chỉ có 259 cơ sở với 7.760 lồng nuôi đã được sắp xếp theo quy hoạch, tức là vẫn còn 141 cơ sở với 3.601 lồng nuôi nằm ngoài quy hoạch. Hầu hết số lượng lồng nuôi nằm ngoài quy hoạch đều tập trung trên sông Chà Và. Theo tính toán của cơ quan chức năng, nhiều khu NTTS trên sông Chà Và đã vượt quy hoạch. Chẳng hạn như tiểu khu 4 (sông Chà Và) có 76 hộ nuôi với 1.852 lồng, vượt 117,6% so với quy hoạch, còn tại tiểu khu 8 có 50 hộ nuôi với 1.031 lồng, vượt 155%. Số lượng lồng bè dày đặc làm cản trở dòng chảy, khiến môi trường nước ô nhiễm cục bộ. Đây cũng là khu vực nuôi trồng thủy sản thường xuyên xảy ra các sự cố liên quan đến cá chết hàng loạt trong các năm vừa qua.
ĐIỀU GÌ ĐANG CẢN TRỞ VIỆC SẮP XẾP?
Ông Trần Văn Cường, Giám đốc Sở NN-PTNT, Trưởng Ban Chỉ đạo sắp xếp lồng bè và cưỡng chế, giải tỏa bè NTTS tỉnh (sau đây gọi tắt là Ban Chỉ đạo) cho biết: Ngoài việc điều chỉnh quy hoạch của địa phương, thì thời gian gần đây, một số chính sách pháp luật mới có hiệu lực và có những điều chỉnh chung, dẫn đến việc sắp xếp NTTS lồng bè bị đình đốn. Chẳng hạn, Luật Thủy sản có hiệu lực từ ngày 1/1/2019 quy định quản lý về vùng nuôi có nhiều điểm mới nên phải chờ đến tháng 3/2019, Chính phủ mới ban hành Nghị định hướng dẫn thực hiện luật. Đến tháng 5/2019, Bộ NN-PTNT mới có 9 Thông tư hướng dẫn nuôi trồng, điều kiện nuôi. Theo đó, khi đăng ký NTTS lồng bè, ngoài các điều kiện như trước thì hiện nay người nuôi còn phải mô tả phương án nuôi trồng và có giấy phép giao mặt nước…
“Đây là một thủ tục rất phức tạp”, ông Cường nhận định, “Khi giao mặt nước cho các hộ dân, phải cắm mốc ranh giới hàng hải. Trong khi đó, theo các phòng TN-MT cấp huyện, việc cắm mốc ranh giới trước đó chưa có sự thống nhất về tiêu chuẩn đo đạc”. Vì vậy, ngày 25/6/2019, UBND tỉnh mới có quyết định phê duyệt báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng công trình cắm mốc ranh giới xác định khu vực NTTS lồng bè trên địa bàn tỉnh. “Do đó, dự kiến, phải đến cuối năm 2019 mới sắp xếp được toàn bộ lồng bè vào đúng quy hoạch”, ông Cường thông tin thêm. Tuy nhiên cũng theo ông Cường, từ năm 2018, Ban Chỉ đạo đã triển khai tuyên truyền để bà con biết lợi ích của việc thực hiện đúng chủ trương di dời, bố trí các lồng bè vào trong khu quy hoạch. Đến nay, đã có 200 hộ đã được kiểm tra, cấp biển số tạm và hơn 180 cơ sở nộp hồ sơ làm thủ tục đăng ký NTTS lồng bè trong vùng quy hoạch.
Về thực tế triển khai tại các địa phương, theo ông Hoàng Vũ Thảnh, Phó Chủ tịch UBND TP. Vũng Tàu, tính tới thời điểm cuối năm 2018, số lượng lồng bè trên các sông thuộc địa bàn quản lý của TP. Vũng Tàu (sông Chà Và, sông Dinh, sông Cửa Lấp, sông Rạng…) hơn 270 hộ/6.650 lồng, trong đó số lồng bè thuộc vùng quy hoạch (sông Chà Và và một phần sông Dinh) 209 hộ/5.800 lồng. Sau khi có Quyết định 39/QĐ-UBND, TP. Vũng Tàu đã tổ chức phổ biến, tuyên truyền cho các hộ NTTS trên sông, hướng dẫn người dân làm thủ tục giao cho thuê mặt nước… Đến nay, thành phố đã xây dựng xong dự thảo Kế hoạch sắp xếp các bè NTTS trong vùng quy hoạch, phối hợp hướng dẫn các thủ tục giao, cho thuê mặt nước NTTS… “Hiện thành phố đang chờ Sở NN-PTNT bàn giao các mốc nhận dạng tại các tiểu khu (phao nhận dạng) và bàn giao tại thực địa… Từ đó, có cơ sở để UBND thành phố căn cứ thực hiện”, ông Thảnh nói.
|
Thủ tục đăng ký NTTS lồng bè bao gồm các hồ sơ như sau - Đơn đề nghị theo mẫu do Sở NN-PTNT cấp. - Giấy quyết định giao mặt nước hoặc hợp đồng thuê khu vực biển để nuôi trồng thủy sản. - Sơ đồ vị trí đặt lồng bè/sơ đồ khu vực nuôi. Các bước thực hiện - Tổ chức, cá nhân gửi hồ sơ đến Chi cục Thủy sản tỉnh (331 Trần Xuân Độ, phường Phước Trung, TP. Bà Rịa) sẽ được kiểm tra thành phần hồ sơ và trả lời ngay khi tổ chức, cá nhân đến nộp hồ sơ. - Trường hợp nộp hồ sơ qua đường bưu điện hoặc qua môi trường mạng, Chi cục Thủy sản tỉnh sẽ xem xét trong vòng 2 ngày làm việc và thông báo đến người nộp. - Trong 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ, Chi cục Thủy sản tỉnh sẽ kiểm tra thực tế tại cơ sở. Nếu đạt yêu cầu, Chi cục Thủy sản sẽ cấp giấy chứng nhận. Trường hợp không cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện nuôi lồng bè, Chi cục sẽ trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do. |
Tại TX.Phú Mỹ, trước năm 2012, địa phương chỉ có 19 hộ nuôi cá lồng bè, tuy nhiên đến nay đã tăng lên rất nhiều, tập trung chủ yếu ở khu vực sông Mỏ Nhát, một số ít hộ nuôi ở khu vực sông Rạch Tranh và kênh Rạch Mương. Cũng do chưa được tiếp nhận bàn giao các mốc tọa độ tiểu khu, bản đồ quy hoạch vùng nuôi, nên công tác quản lý việc nuôi cá lồng bè trên sông tại TX.Phú Mỹ chưa được thực hiện hiệu quả. Theo lãnh đạo TX.Phú Mỹ, năm 2015, quy hoạch NTTS trên sông không có khu vực TX.Phú Mỹ. Đến 2017, UBND tỉnh mới bổ sung quy hoạch NTTS tại sông Mỏ Nhát nên công việc sắp xếp đối với địa phương còn khá lúng túng. “Hiện chúng tôi đã phối hợp Sở NN-PTNT và các ngành liên quan triển khai, họp người dân cho làm cam kết nếu không phù hợp quy hoạch thì tự tháo dỡ, không đền bù”, một lãnh đạo TX. Phú Mỹ cho biết.
Bài, ảnh: QUANG VŨ
------------------