Miếu Bà Đồng Xoài (tổ 12, ấp Bắc 3, xã Hòa Long, TP.Bà Rịa), đã có tuổi thọ hàng trăm năm và mang theo giai thoại thể hiện mong ước an yên, mưa thuận gió hòa.
 |
| Miếu Bà Đồng Xoài là nơi thờ cúng Thần Nông, Bà Cố (tục thờ mẫu của người Việt) và Ông Hổ để cầu an, cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. |
Ngày nay, giai thoại linh thiêng về Miếu Bà Đồng Xoài vẫn thường được các bậc cao niên trong xã Hòa Long kể lại cho con cháu. Theo những bậc cao niên ở xã Hòa Long thì khu vực ấp Bắc ngày nay khi ấy là cánh đồng lớn. Quanh cánh đồng được bao bọc bởi cánh rừng lớn - gọi là rừng Bà. Người dân nơi đây chủ yếu sinh sống bằng nghề trồng lúa. Vào tháng 4, tháng 5 hàng năm trời hạn hán. Người dân không thể cày cấy, trồng lúa vì đồng ruộng nứt nẻ, khô cằn. Năm đó, cụ Cả Nho (là người giàu có trong làng) và cụ Trần Văn Ngươn cùng người dân trong làng đứng ra lập miếu để cầu cho mưa thuận gió hòa, dân làng an yên, mùa màng tươi tốt. Sau khi làm lễ xong vài ngày, bỗng nhiên trời bắt đầu đổ mưa, người dân trong làng tin lời cầu linh ứng và có Bà phù hộ. Miếu Bà Đồng Xoài gắn với giai thoại ấy cho đến nay.
Theo bà Phan Thị Kim Hoa (69 tuổi, ấp Bắc 1, xã Hòa Long) cho biết, từ nhỏ bà đã theo ba mình (người tham gia giữ gìn Miếu Bà Đồng Xoài) đến miếu. Theo bà Hoa, người dân trong làng tin Miếu Bà rất linh thiêng đã phù hộ dân làng cho mưa thuận gió hòa. Trong miếu thờ Thần Nông, thờ Bà Cố (theo phong tục thờ mẫu của người Việt Nam) và thờ Ông Hổ. Ngày ấy, mỗi năm làng cử 2 người gọi là thủ Bốn có nhiệm vụ cúng tế tại miếu. Trải qua hàng trăm năm, người dân trong làng vẫn duy trì tục cúng Lệ hàng năm vào ngày 23 và 24/3 Âm lịch. Đây là lễ cúng lớn được tổ chức trang trọng để cầu an cho người dân trong làng, cầu cho mưa thuận gió hòa.
Ông Trần Văn Ngọc, Trưởng Ban Tế tự Miếu Bà Đồng Xoài là đời thứ 3 trong gia đình chăm sóc cho ngôi miếu. Ông Ngọc cho biết, câu chuyện về Miếu Bà Đồng Xoài được lưu truyền từ đời này sang đời khác hàng trăm năm nay. Vào ngày lễ cúng Bà hàng năm, người dân trong xã Hòa Long và nhiều nơi đổ về thắp nhang, cầu xin điều tốt lành. Ban Tế tự hiện vẫn duy trì 5 người, thay nhau chăm sóc ngôi miếu và cùng nhau gìn giữ tục lệ cổ truyền. Trong đó có các lễ cúng hàng năm. Lễ cúng Bà diễn ra long trọng khi có học trò lễ với đầy đủ nghi thức: trống, chiêng, dâng rượu, dâng trà, dâng hương... Lễ cúng Bà nơi đây vẫn còn giữ được nhiều tục lệ cổ truyền, làm phong phú thêm cho văn hóa tâm linh của địa phương. Ngoài ra, vào những ngày rằm lớn trong năm, người dân đều làm cơm chay cúng Bà.
Ngôi miếu hiện tại được chính quyền xã Hòa Long di dời vào vị trí sâu hơn, trùng tu theo nguyên mẫu vào năm 2013 vì vị trí ngôi miếu cũ nằm ngay trên con đường tránh QL.56 đi qua.
Bài, ảnh: NHÃ UYÊN