Lầu Năm Góc đầu tháng 5 triển khai lực lượng quân sự hùng hậu gồm một nhóm tác chiến tàu sân bay, 4 oanh tạc cơ B-52 cùng tàu đổ bộ và tổ hợp tên lửa Patriot tới Trung Đông nhằm đối phó với “mối đe dọa từ Iran”. Hoạt động điều động lực lượng quân sự này được Mỹ tiến hành dựa trên một thông tin tình báo rằng Iran đã đưa tên lửa đạn đạo lên tàu chiến và có thể tấn công lực lượng Mỹ ở Trung Đông.
 |
| Mỹ đã triển khai nhóm tác chiến tàu sân bay USS Abraham Lincoln tới Trung Đông (Ảnh: US Navy) |
Trong lịch sử, Mỹ từng nhiều lần phát động chiến tranh dựa vào các mối đe dọa đáng ngờ, mơ hồ nhằm kéo đối phương vào “bẫy xung đột”. Điển hình trong số đó là chiến dịch khiêu khích đại tá Muammar Gaddafi của chính quyền Reagan nhằm tạo cớ đối đầu năm 1986.
Trong chiến dịch mang tên Prairie Fire được lên kế hoạch trong nhiều tháng, Lầu Năm Góc triển khai 3 tàu sân bay cùng 30 tàu chiến tới vùng biển ngoài khơi Libya để tập trận. Trước khi lực lượng hải quân kéo tới, chiến đấu cơ Mỹ liên tục bay qua bờ biển Libya, gây báo động cho hệ thống phòng không nước này trong hoạt động được gọi là “thọc mạng sườn”, một nguồn tin quân sự Mỹ giải thích. Gaddafi đã mắc vào “chiếc bẫy khiêu khích” mà Mỹ bày ra, khi lực lượng phòng không Libya phóng ít nhất 6 tên lửa nhằm vào các máy bay Mỹ bay qua bờ biển. Với cái cớ “chính quyền Gaddafi hung hăng và bất hợp pháp”, Mỹ phản ứng bằng cách khai hỏa nhằm vào một tàu tuần tra Libya. Con tàu bị phá hủy, bốc cháy và chìm dần. Không ai sống sót. Trong 2 ngày, Mỹ phá hủy thêm 2 tàu hải quân và một bãi phóng tên lửa ở Sirte, quê hương lãnh đạo Libya Gaddafi. Washington đồng thời đưa ra thông báo: “Chúng tôi giờ đây coi mọi lực lượng quân sự Libya đến gần đều có ý đồ thù địch”. Năm 2003, Mỹ cũng phát động chiến dịch quân sự chống lại chính quyền tổng thống Saddam Hussein dựa trên thông tin tình báo rằng Baghdad đã khởi động chương trình vũ khí hủy diệt hàng loạt, bất chấp sự phản đối của Baghdad.
Chiến lược “bẫy khiêu khích” này đã được Mỹ áp dụng từ thế kỷ 19. Năm 1889, cuộc chiến tranh Mỹ - Tây Ban Nha bùng phát từ một vụ nổ trên tàu USS Maine của Mỹ đậu tại cảng Havana mà chính quyền tổng thống William McKinley cho rằng do ngư lôi hoặc mìn của Tây Ban Nha gây ra. Mãi gần 8 thập kỷ sau, năm 1976, đô đốc Mỹ Hyman Rickover mới kết luận rằng con tàu bị phá hủy bởi hầm chứa than cạnh kho đạn trên tàu bị cháy…
Ngày nay, câu hỏi được quan tâm nhiều nhất tại Washington và cả Tehran là liệu Tổng thống Mỹ Donald Trump có thực hiện những động thái kích động, xúi giục, khiêu khích tương tự để tạo ra tình thế xung đột giữa Mỹ và Iran hay không. Những lời đe dọa của Trump bắt đầu chỉ 12 ngày sau khi ông nhậm chức hồi năm 2017. Khi đó, cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn tuyên bố tại phòng báo chí Nhà Trắng rằng “hôm nay, chúng tôi chính thức đặt Iran vào tầm ngắm”. Flynn, một cựu tướng 3 sao, vài tuần sau bị sa thải và truy tố vì nói dối FBI về các mối liên hệ giữa ông với Nga. Dù vậy, chiến dịch chống Iran của chính quyền Trump vẫn leo thang nhanh chóng, đặc biệt trong những tuần qua.
Từ 5-5 đến 10-5, Nhà Trắng liên tục đưa ra các thông báo về việc triển khai lực lượng quân sự tới Trung Đông. Lầu Năm Góc thì tuyên bố việc đưa thêm lực lượng quân sự lớn áp sát Iran là nhằm phản ứng với “những dấu hiệu ngày càng gia tăng ở Iran cho thấy họ sẵn sàng tiến hành các hoạt động chống lại các lực lượng Mỹ và lợi ích của Mỹ”. Chính quyền Trump đang lo lắng về nguy cơ Iran tấn công các căn cứ, chiến hạm Mỹ ở Trung Đông, bao gồm Vịnh Ba Tư, Iraq và Syria. Tướng Kenneth McKenzie, lãnh đạo Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, tuần trước cáo buộc Iran “đã cho thấy thái độ sẵn sàng và khả năng tấn công nhằm vào người dân của chúng ta, lợi ích của chúng ta, bạn bè và đồng minh của chúng ta ở những khu vực phức tạp và hỗn loạn vì xung đột vũ trang”.
Thực tế, Iran có mối liên hệ với không ít lực lượng vũ trang trong khu vực. Nhóm Hezbollah ở Lebanon được Iran huấn luyện và hỗ trợ vũ khí, hiện là lực lượng dân quân mạnh nhất nằm ngoài tầm kiểm soát của chính quyền ở Trung Đông. Tại Syria, Tehran đã huy động các đồng minh người Shiite từ 4 quốc gia là Lebanon, Iraq, Afghanistan và Pakistan tham gia hỗ trợ chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad chống phiến quân và phe nổi dậy. Tehran được cho là đã chuyển tên lửa tầm ngắn bằng tàu cho các đồng minh qua Vịnh Ba Tư và triển khai các thiết bị ở Syria giúp chuyển đổi những tên lửa thiếu chính xác thành những tên lửa mới với tầm hoạt động, sức công phá, khả năng trúng mục tiêu cao hơn. Bên cạnh đó, Iran cũng hỗ trợ một số dân quân người Shitte ở Iraq chống IS tự xưng dưới sự bảo trợ của Lực lượng Động viên Chung (PMF), thành lập năm 2014 và được chính phủ chấp thuận. IS đã bị đánh bại nhưng PMF vẫn là một lực lượng có ảnh hưởng tại Iraq.
Việc triển khai tàu tới vùng biển ngoài khơi Iran là động thái mới nhất trong chiến dịch “gây áp lực tối đa” của chính quyền Trump. Tháng trước, Mỹ liệt Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran vào danh sách tổ chức khủng bố, đồng thời áp đặt hàng loạt biện pháp trừng phạt nhằm vào kinh tế Iran.
Chính quyền Mỹ tuyên bố sẽ gia tăng áp lực đến khi Iran thay đổi hành vi của mình về chương trình phát triển vũ khí hay hành động can thiệp vào tình hình các quốc gia Trung Đông khác. Đến nay, Tehran vẫn chưa có bất kỳ thay đổi nào.
VŨ HOÀNG