Đáp ứng các yêu cầu cải cách thủ tục hành chính, thời gian qua, nhiều thủ tục hành chính thuế đã được tinh giảm nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các DN và người dân. Thế nhưng, lợi dụng sự thông thoáng của chính sách, không ít DN đã cố tình vi phạm pháp luật thuế, gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước (NSNN).
Nhìn lại công tác thuế thời gian qua, có thể thấy, các hành vi gian lận thuế, trốn thuế, nợ đọng thuế và chuyển giá ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp. Vì mục tiêu lợi nhuận, nhiều DN đã sử dụng các phương thức tinh vi để lách luật, trốn thuế, gian lận thuế. Việc thành lập DN để bán hóa đơn, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp; khấu trừ thuế GTGT, hạch toán chi phí không minh bạch… diễn ra khá nghiêm trọng, dưới nhiều hình thức khác nhau. Không ít DN lợi dụng sự thông thoáng của chính sách, những kẻ hở của pháp luật để thực hiện phương thức tạm ngừng, nghỉ kinh doanh, đổi tên DN, chuyển địa bàn hoạt động sang địa phương khác, thậm chí bỏ địa chỉ kinh doanh và không đóng mã số thuế. Bên cạnh đó, nhiều DN có vốn đầu tư nước ngoài thực hiện hành vi gian lận thuế thông qua việc chuyển giá, liên tục kê khai lỗ để không phải đóng thuế.
Trốn thuế, nợ thuế không chỉ gây thất thoát NSNN, mà còn gây ra nhiều bức xúc, bất bình đẳng trong cộng đồng DN. Thực tế 6 tháng đầu năm cho thấy, sau khi cơ quan thuế tiến hành thanh tra, kiểm tra đã phát hiện và truy thu, truy hoàn cho NSNN số tiền lên tới hàng ngàn tỷ đồng. Chỉ tính riêng trên địa bàn tỉnh BR-VT, theo ghi nhận của Cục thuế tỉnh, dù đã áp dụng nhiều biện pháp đốc thúc đòi nợ thuế, mạnh tay xử lý các trường hợp cố tình chây ỳ thuế, nhưng số tiền nợ thuế, nợ khó đòi vẫn tiếp tục tăng. Tính đến cuối tháng 5/2020, tổng số tiền nợ thuế (trừ dầu thô) là 1.859,7 tỷ đồng, chiếm 5,1% so với dự toán pháp lệnh năm 2020. Trong đó, nợ khó thu: 927,3 tỷ đồng, nợ có khả năng thu: 932,4 tỷ đồng. Trước thực trạng nợ thuế ngày càng tăng cao, Cục Thuế tỉnh cho biết sẽ cương quyết áp dụng các biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ và cưỡng chế nợ thuế.
Thuế không chỉ là nguồn thu chủ yếu của NSNN, mà còn gắn liền với các vấn đề về sự tăng trưởng kinh tế, về sự công bằng trong phân phối và sự ổn định xã hội. Trong giai đoạn nền kinh tế nước ta đang phải gánh chịu nhiều hậu quả do đại dịch COVID-19, nhiệm vụ thu ngân sách của ngành thuế càng hết sức nặng nề và có nhiều ý nghĩa thiết thực. Vì vậy, để chống thất thu ngân sách, chống gian lận và nợ đọng thuế, ngành thuế cần có những giải pháp kịp thời, hiệu quả và phù hợp với thực tế. Theo đó, cần tăng cường rà soát, nắm chắc đối tượng, nguồn thu ngân sách trên địa bàn; quản lý chặt chẽ công tác hoàn thuế, cũng như phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thu, cơ quan tài chính và các cơ quan chức năng trong công tác quản lý thu, chống thất thu và xử lý nợ đọng, chống gian lận thương mại, chống buôn lậu và chống chuyển giá. Cục Thuế các địa phương cần đẩy mạnh kiểm tra, rà soát số lượng DN đăng ký kinh doanh để phát hiện kịp thời các trường hợp thực tế có kinh doanh nhưng không đăng ký kinh doanh, không đăng ký thuế để đưa vào diện quản lý. Tập trung rà soát việc kê khai của các tổ chức, cá nhân, phát hiện kịp thời các trường hợp không đúng để có biện pháp chấn chỉnh; theo dõi chặt chẽ việc kê khai thuế của các DN có số thu lớn và kê khai kịp thời số phát sinh.
Kể từ ngày 1/7/2020 Luật Quản lý thuế (sửa đổi) có hiệu lực thi hành, là căn cứ quan trọng để các cơ quan thuế tiếp tục cuộc chiến ngăn chặn tình trạng trốn thuế, nợ đọng thuế, chuyển giá. Các địa phương cần thực hiện đầy đủ, kịp thời và công khai, minh bạch các chính sách ưu đãi về thuế cho các DN; tạo điều kiện thuận lợi giúp các DN sớm hồi phục và phát triển sản xuất, kinh doanh. Nhằm tăng chế tài xử phạt, răn đe các DN, nhất là các DN FDI có dấu hiệu chuyển giá, trốn thuế, nợ thuế. Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đề nghị, trong năm 2020, Tổng cục Thuế phải xây dựng và trình các cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn để tổ chức triển khai thực hiện Luật Quản lý thuế (sửa đổi).
Đặc biệt, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng yêu cầu ngành thuế phải tiếp tục đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra, chống thất thu ngân sách, chống chuyển giá theo phương pháp phân tích rủi ro.
HOÀNG LÊ